Ngày Tết Hàn Thực là một trong những ngày lễ truyền thống của người Việt Nam, đánh dấu sự khởi đầu của mùa xuân. Trong ngày này, mâm cúng bánh trôi bánh chay dâng lên ban thờ vị thần, tổ tiên để cầu nguyện cho sức khỏe, bình an, hạnh phúc cho gia đình và một cuộc sống ấm no đủ đầy.
Để chuẩn bị mâm cúng đầy đủ và hoàn hảo, chúng ta cần phải có những kiến thức và kinh nghiệm cần thiết. Vậy, hãy cùng tìm hiểu những điều cần chuẩn bị để có một mâm cúng bánh trôi bánh chay đầy đủ và đẹp mắt trong ngày Tết Hàn Thực nhé!

Mâm cúng bánh trôi bánh chay đầy đủ ngày Tết Hàn Thực

I. Tết Hàn Thực là ngày gì?

Ngày Tết Hàn Thực là một ngày lễ truyền thống của người Việt Nam, được tổ chức vào ngày 3 tháng 3 âm lịch hàng năm. Từ “Hàn” có nghĩa là lạnh, thể hiện cho sự thay đổi của thời tiết vào mùa xuân, khi cái lạnh cuối đông bắt đầu tan đi và làm nền cho sự trưởng thành của cây trồng. “Thực” có nghĩa là thức ăn, nhấn mạnh vào tầm quan trọng của sự trưởng thành của cây trồng để cung cấp thức ăn cho con người.
Từ xa xưa, Tết Hàn Thực là dịp để tạ ơn và cầu nguyện cho một mùa màng bội thu và đồng thời là dịp để cả gia đình cùng nhau sum vầy, gắn kết yêu thương và tôn vinh truyền thống của dân tộc. Trong ngày này, người ta thường chuẩn bị những món ăn truyền thống như bánh trôi, bánh chay, xôi gấc… để cúng tạ các vị thần và tổ tiên, cầu mong cho gia đình được tràn đầy sức khỏe, tài lộc.

Tết Hàn Thực

II. Ý nghĩa của mâm cúng bánh trôi bánh chay trong ngày Tết Hàn Thực

Bánh trôi và bánh chay là hai loại bánh truyền thống của người Việt. Mỗi loại bánh mang ý nghĩa sâu sắc và có giá trị tinh thần đặc biệt.
Bánh trôi có hình tròn, màu trắng  gạo, cùng viên đường phèn ngọt dịu tượng trưng cho sự đoàn kết, tình cảm gia đình. Người ta tin rằng, bánh trôi có hạt  phèn bên trong, tượng trưng cho sự hy sinh của người cha mẹ vì gia đình. Bánh trôi cũng thể hiện sự tôn trọng, cảm kích của con cháu đối với tổ tiên và ông bà.
Bánh chay không chứa đạm động vật, thường làm từ đậu xanh, đường và dừa, tượng trưng cho sự trong sạch, tinh khiết. Bánh chay thể hiện lòng tin và lòng thành kính đối với Phật Giáo và các vị thần linh.
Mâm cúng bánh trôi bánh chay là một nét văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Đây là nơi con cháu thể hiện lòng biết ơn và tôn trọng đối với các bậc tiền bối đã truyền lại những giá trị văn hóa truyền thống. Bằng cách đặt mâm cúng bánh trôi bánh chay, con cháu muốn gửi lời cầu nguyện và những lời cảm tạ đến ông bà, tổ tiên và các vị thần linh.
Bên cạnh những giá trị văn hóa, mâm cúng bánh trôi bánh chay còn là nơi để tập trung gia đình, đoàn tụ và chia sẻ với nhau những kỉ niệm. Đó cũng là thời điểm để các thế hệ trẻ được học hỏi và tiếp thu những giá trị tinh thần, truyền thống từ những người đi trước.

Ý nghĩa của bánh trôi bánh chay trong ngày Tết Hàn Thực

III. Chuẩn bị lễ cúng Tết Hàn Thực 

Mâm cúng bánh trôi bánh chay là một trong những nghi thức tâm linh quan trọng trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Để chuẩn bị một mâm cúng đầy đủ và chuẩn mực, các tiêu chí cần được tuân thủ và lưu ý một cách tỉ mỉ và tinh tế.
Để đảm bảo sự trang trọng và ý nghĩa của lễ cúng, nên chọn bánh trôi và bánh chay thuần tuý, không có màu sắc hóa học. Số lượng đĩa bánh trong mâm cúng cần đủ và phù hợp với truyền thống. Thông thường, trên bàn thờ cần có 5 hoặc 3 đĩa bánh trôi, 3 bánh chay, quả tươi, bát đựng nước, chén rượu, đèn và hoa.
Mỗi lễ vật trong mâm cúng có ý nghĩa riêng, cần hiểu rõ và sắp xếp đúng truyền thống để đảm bảo tâm linh và tôn giáo. Ví dụ, bánh trôi và bánh chay thường được coi là biểu tượng của trời đất, đĩa quả tượng trưng cho sự sung túc, rượu thể hiện sự trang nghiêm và kính trọng, Đèn tượng trưng cho sự sáng rực, ánh sáng của tri thức, của tâm linh, hoa tươi là sự tươi mới, đẹp đẽ và những nét đẹp của cuộc sống.
Trong lễ cúng, sử dụng các câu văn khấn để cầu nguyện và tôn vinh các vị thần, tổ tiên và ông bà. Các câu văn khấn này phải tuân thủ nghi thức và truyền thống của người Việt Nam. Lễ cúng Tết Hàn Thực thường tập trung vào việc cầu nguyện cho gia đình được bình an, yên ổn, mùa màng bội thu, công danh phát đạt, sức khỏe dồi dào. Ngoài ra, còn có các lời cảm tạ, tôn vinh các vị thần, tổ tiên, ông bà đã giúp đỡ và bảo vệ gia đình.Gia chủ thường đọc kinh, lạy Phật, lạy tổ, cầu nguyện và chúc phúc cho gia đình. Đây là các hoạt động tâm linh rất quan trọng trong lễ cúng và được coi là một biểu hiện của lòng thành kính và đức tin tôn giáo của người Việt Nam.

Chuẩn bị lễ cúng Tết Hàn Thực 
 

– Mẫu câu văn khấn Tết Hàn Thực đúng nhất
Tham khảo bài văn khấn Tết Hàn thực được trích theo sách “Văn khấn cổ truyền Việt Nam” của NXB Văn hóa thông tin:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Con lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài bản cảnh thành hoàng, ngài bản xứ thổ địa, ngài bản gia táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ chúng con là…Ngụ tại…
Hôm nay là ngày 3.3 (âm lịch) gặp tiết Hàn Thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ… (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giáng về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).

Lễ cúng bánh trôi bánh chay là một nghi thức tôn giáo rất quan trọng trong truyền thống dân tộc Việt Nam. Để có được một mâm cúng đầy đủ và chuẩn mực, chúng ta cần lưu ý các tiêu chí khi chuẩn bị mâm cúng bánh trôi bánh chay, cũng như các loại lễ vật khác được dùng trong lễ cúng. Ngoài ra, cần tuân thủ nghi thức và truyền thống của người Việt Nam khi khấn bái và sắp xếp mâm cúng. Tất cả những điều này đều mang ý nghĩa rất quan trọng trong việc duy trì và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.